Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος

27 Ιανουαρίου. Διεθνής Ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος από το ναζιστικό καθεστώς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Με αφορμή την ημέρα αυτή, θα μοιραστώ τα αγαπημένα μου, σχετικά με το θέμα, βιβλία. Ένα θέμα τόσο μακρινό, αλλά τόσο συγκλονιστικό και μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία, που το νιώθω οικείο.
Αυτό το γεγονός θα μου υπενθυμίζει πάντα, πόσο απάνθρωπος είναι ικανός να γίνει ο άνθρωπος. Τρομακτικό αλλά αληθινό.

Γραφή ή ζωή

Χόρχε Σεμπρούν 

Μέλος αντιστασιακής οργάνωσης στην κατεχόμενη Γαλλία, ο Χόρχε Σεμπρούν συλλαμβάνεται από την Γκεστάπο, εκτοπίζεται στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως Μπούχενβαλντ, γίνεται ηγετικό στέλεχος των κρατουμένων Ισπανών και απελευθερώνεται στις 11 Απριλίου 1945. 

Χρειάστηκε να περάσουν 15 χρόνια για να αποδεχτεί την ζωή, όπως μας δείχνουν οι έμμονες ιδέες του, που επαναλαμβάνονται συνέχεια, όπως τα μουσικά θέματα μιας εφιαλτικής ραψωδίας. 

Θα πιστέψει, για λίγο, ότι είναι δυνατόν να εξορκίσει το θάνατο με τη γραφή. 

"Κοντολογίς μπορούμε πάντα να πούμε τα πάντα. Το ανείπωτο, με το οποίο μας γανώνουν τα αυτιά, είναι μόνο και μόνο άλλοθι. Ή δείγμα οκνηρίας. Μπορούμε πάντα να πούμε τα πάντα, η γλώσσα περιέχει τα πάντα. Μπορούμε να μιλήσουμε για τον πιο τρελό έρωτα, για την πιο φρικτή κτηνωδία. Μπορούμε να κατονομάσουμε το κακό, τη γεύση παπαρούνας που έχει, τις ολέθριες ευτυχίες του. Μπορούμε να μιλήσουμε για τον θεό και αυτό σημαίνει πολλά. Μπορούμε να μιλήσουμε για την τρυφερότητα, για τον κηδεμονικό ωκεανό της καλοσύνης. Μπορούμε να μιλήσουμε για το μέλλον, οι ποιητές ρίχνονται στην περιπέτειά του με τα μάτια κλειστά και το στόμα έτοιμο να πει πολλά." 

"Γιατί ο θάνατος δεν είναι ένα πράγμα, που θα μπορούσαμε να το περάσουμε ξυστά, να το αγγίξουμε, κάτι από το οποίο θα μπορούσαμε να ξεφύγουμε, όπως από ένα δυστύχημα απ' το οποίο βγήκαμε σώοι. Τον έχουμε ζήσει... Δεν είμαστε δραπέτες, αλλά βρυκόλακες..."

"Δεν υπήρχε πια για μένα πατρίδα. Δεν θα υπήρχε ποτέ πια. Ή πάλι θα υπήρχαν πολλές πατρίδες, πράγμα που αναγόταν στο ίδιο. Σκεφτείτε το, μπορεί κανείς να πεθάνει για πολλές πατρίδες συγχρόνως; Είναι αδιανόητο."

"Το λέω συνειδητά: κανένας δεν μπορεί να γράψει αν δεν έχει αγνή καρδιά, δηλαδή αν δεν έχει υποτιμήσει αρκετά τον εαυτό του."

Το μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο

Ίμρε Κέρτες

Ο Ίμρε Κέρτες γεννήθηκε το 1929 στην Βουδαπέστη. Το 1944 εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς και ένα χρόνο αργότερα στο Μπούχενβαλντ και αυτός. 

Έχοντας ζήσει πολλά χρόνια ως μεταφραστής, έγινε γνωστός το 1975 ήδη με το πρώτο του βιβλίο "Το μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο". 

Στη Γερμανία χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του αιώνα μας. Τον Οκτώβριο του 2002 βραβεύτηκε με το νόμπελ λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. 

Τι είναι εκείνο που κάνει αυτό το μυθιστόρημα για το Άουσβιτς τόσο βλάσφημο; 

Να είναι ο αθώος και αισιόδοξος τρόπος ενός νεαρού Εβραίου που διηγείται τον εκτοπισμό του ως ένα ταξίδι στο άγνωστο και την άφιξή του στο Άουσβιτς ως ένα παράξενο θέαμα; Μήπως η βλασφημία έγκειται στο γεγονός ότι κατανοεί με τόση προθυμία την λογική των στρατοπέδων - ένας ευμαθής μαθητής που θέλει να κάνει τη δουλειά του όσο το δυνατόν καλύτερα;

"Ηταν κρίμα, γιατί αυτή η στιγμή, αυτή η ευωδιά προκάλεσαν στο κατά τ'άλλα απαθές στήθος μου ένα συναίσθημα που, έτσι καθώς με πλημμύριζε κατά κύματα, ανάγκασε τα κατάστεγνα μάτια μου να στάξουν μερικές ζεστές  σταγόνες πάνω στην παγωμένη μύτη. Και όσο και να προσπαθούσα να ζυγίσω τα πράγματα,  όση λογική, όση σύνεση, όση νηφαλιότητα κι αν προσπαθούσα να επιδείξω, δεν βοηθούσε σε τίποτα - δεν ήταν δυνατό να κλείσω τα αυτιά μου σ' εκείνη τη μυστική φωνή, σ' εκείνη τη φωνή που κατά κάποιον τρόπο ντρεπόταν κι ίδια για τον παραλογισμό της και ωστόσο γινόταν όλο και επίμονη, σε εκείνη τη φωνή μιας αμυδρής λαχτάρας: 

θα ήθελα να ζήσω λίγο ακόμα σε τούτο το ωραίο στρατόπεδο συγκέντρωσης."

Η επιθυμία του ανθρώπου να ζήσει κι ο αγώνας της επιβίωσης, επιτρέπει ακόμη και τέτοιες ωραιοποιήσεις και ευχές. Να ζήσω, έστω κι εδώ... 

La vita e Bella, έστω και εδώ... 

Κι ο μονόδρομος τελικά του αγώνα: one step at a time.

"Τα βήματα. Ο καθένας έκανε τα βήματά του για όσο καιρό μπορούσε: το ίδιο και εγώ, και αυτό όχι μόνο στην φάλαγγα του Μπίρκεναου αλλά κι εδώ στην πατρίδα...

Ύστερα αυτό που μας μένει, πραγματικά είναι η καταφανής διαπίστωση ότι ο χρόνος κυλά.